 สมุนไพรที่ชนเผ่าไตค้นหาจากป่า |
ชนเผ่าไตในอำเภอบาแจ๋ต่างรู้จักพืชสมุนไพร โดยถ่ายทอดความรู้ด้วยการบอกต่อ ๆ กัน นาง เยืองถิมิง ในตำบลดาบแทง อำเภอบาแจ๋ จังหวัดกว๋างนิงห์ ประกอบอาชีพแพทย์แผนโบราณมาเป็นเวลาเกือบ 30 ปี ในตอนเป็นเด็ก เธอได้ไปตามคุณปู่ย่าตายาย พ่อและแม่เข้าไปในป่าเพื่อค้นหาพืชสมุนไพร ดังนั้น เธอจึงมีความรู้ดีเกี่ยวกับพืชสมุนไพร เมื่อแต่งงาน เธอมีเงื่อนไขที่สะดวกเพื่อมีความผูกพันกับอาชีพนี้มากขึ้น เนื่องจากคุณพ่อคุณแม่ของสามีเธอเป็นแพทย์แผนโบราณ นางมิงกำลังนำสมุนไพรใส่ลงในบรรจุภัณฑ์โดยเผยว่า ในบรรจุภัณฑ์แต่ละชุดจะมียาสมุนไพรหลายสิบชนิด
“นี่คือต้นพลูนางฟ้าใช้รักษาโรคลมแดด ปวดท้อง ปวดข้อและท้องเสีย นี่คือสมุนไพรที่ใช้รักษากระดูกหัก ซึ่งถ้าใช้สมุนไพรนี้จะหายเร็วขึ้น ส่วนอันนี้คือสมุนไพรสำหรับผู้สูงอายุ เด็กที่มีอาการเบื่ออาหารและร่างกายอ่อนแอ ใช้ต้มน้ำดื่มอาการจะดีขึ้นอย่างรวดเร็วจะหายเร็ว”
นาง เยืองถิมิง เผยว่า ทุกวัน เธอจะทำการตากแห้งสมุนไพรบางชนิดเพื่อเก็บไว้ใช้ภายหลัง ในขณะที่บางชนิดต้องใช้สดเพื่อให้เกิดผลทางยาสูงสุด มีพืชสมุนไพรหลายชนิดในธรรมชาติ แต่ไม่ใช่ทุกคนที่จะเลือกใช้เป็น เพราะต้องอาศัยความชำนาญในการใช้ส่วนผสมต่าง ๆ ของสมุนไพรเพื่อให้ได้ตัวยาที่มีประสิทธิภาพที่สุด
“พืชสมุนไพรเติบโตในพื้นที่หลายแห่ง ดิฉันยินดีที่จะแลกเปลี่ยนวิธีการใช้ยารักษาโรคให้แก่ชาวบ้าน แต่อย่างไรก็ตาม หลายคนบอกว่า พวกเขาจำพืชสมุนไพรที่ดิฉันแนะนำไม่ได้ทั้งหมด ยาบางชนิดต้องการสมุนไพรชนิดเดียว แต่ก็มียาหลายชนิดที่ต้องใช้สมุนไพรหลายร้อยอย่าง ซึ่งหลายคนยังต้องมาหาดิฉันเพื่อรับยา”
ในตลอดหลายสิบปีที่ประกอบอาชีพแพทย์แผนโบราณ นางมิงจำไม่ได้ว่า เธอรักษาผู้ป่วยไปแล้วกี่คน เธอรู้แค่ว่า มีความปรารถนาที่จะช่วยให้ผู้ป่วยหลายคนมีสุขภาพแข็งแรง ข่าวดีแพร่กระจายไปพื้นที่หลายแห่ง และผู้คนจำนวนมากก็ได้รู้จักยาของเธอ ผู้คนที่มาหานางมิงเพื่อซื้อยามาจากจังหวัดและนครหลายแห่ง เช่น บั๊กยาง บั๊กนิง หล่างเซิน จังหวัดต่างๆในภาคกลางและภาคใต้
 ยาสมุนไพรของนาง เยืองถิมิง |
ปัจจุบัน ในวัย 70 ปี นางมิงก็อยากสืบทอดอาชีพนี้ให้แก่ลูกหลานเพื่อไม่ให้อาชีพแพทย์แผนโบราณหายไป นาง หนิ่งถิทั้ง ในตำบลมิงเกิ่ม อำเภอบาแจ๋ จังหวัดกว๋างนิงห์ ลูกสาวของนาง เยืองถิมิง เล่าให้ฟังว่า ถึงแม้แม่ของเธอจะพาเธอไปดูพืชสมุนไพรหลายชนิด แต่เธอจำไม่ได้ว่า ครอบครัวของเธอมียาสมุนไพรอะไรบ้าง ยารักษาโรค เช่น ปวดท้อง ปวดศีรษะ น้ำมูกไหล จำได้ง่าย แต่ยารักษาโรคร้ายแรงต้องศึกษาเพิ่มเติม
“คุณแม่แนะนำพืชสมุนไพรหลายชนิดให้แก่ดิฉัน แต่ดิฉันจำพืชสมุนไพรไม่ได้ทั้งหมด ดิฉันจำได้แค่สมุนไพรที่ใช้รักษาโรคทั่ว ๆ ไป เท่านั้น ดิฉันต้องพยายามเพื่อเรียนรู้ว่า พืชสมุนไพรชนิดใดใช้สำหรับการรักษาโรคใด ก่อนที่จะนำไปใช้เป็นยารักษาโรค”
บาแจ๋เป็นอำเภอในเขตเขาในภาคตะวันออกเฉียงเหนือของจังหวัดกว๋างนิงห์ มีภูเขาสูงซึ่งมีสมุนไพรที่มีค่าในธรรมชาติ ในจำนวนพันธุ์พืชกว่าพันชนิดในบาแจ๋ มีสมุนไพรที่มีคุณค่าสูงถึง 30 ชนิด ซึ่งจากสมุนไพรที่มีค่าดังกล่าว ชนเผ่าไตที่นี่ได้นำไปใช้เป็นยารักษาโรคที่มีประสิทธิภาพมากมาย นาง เจิ่นถิกิ๊ว ในหมู่บ้านบั๊กซา ตำบลดาบแทง อำเภอบาแจ๋ จังหวัดกว๋างนิงห์เผยว่า
“ดิฉันขายพืชสมุนไพรหลายชนิด เช่น โสม โดยเฉพาะที่บาแจ๋มีปาจี๋เทียน ดิฉันเข้าไปในป่าเพื่อค้นหาพืชสมุนไพรเหล่านี้ด้วยตัวเอง สมุนไพรแต่ละชนิดมีประโยชน์ที่แตกต่างกัน ซึ่งสามารถนำมาต้มดื่ม ใช้อาบ และแช่เท้า ลูกค้าของดิฉันรู้เรื่องสมุนไพร จึงโทรมาขอให้ส่งทางไปรษณีย์”
ปัจจุบัน พร้อมกับการแพทย์แผนปัจจุบัน การแพทย์แผนโบราณยังมีส่วนร่วมที่สำคัญในการดูแลสุขภาพของประชาชน ดังนั้น การรักษาโรคด้วยสมุนไพรของชนเผ่าไตในอำเภอบาแจ๋ จังหวัดกว๋างนิงห์และชนกลุ่มน้อยเผ่าต่างๆจึงเป็นส่วนหนึ่งที่ขาดไม่ได้ในชีวิตของชาวเขา ช่วยให้ชาวท้องถิ่นมีจิตสำนึกในการอนุรักษ์ป่าและนำคุณค่าทางเศรษฐกิจมาสู่ประชาชน.