 พิธีเซ่นไหว้เทพเจ้าแห่งป่าหน่าเหาของชนกลุ่มน้อยเผ่าม้ง |
เขตอนุรักษ์ธรรมชาติหน่าเหามีพื้นที่กว่า 16,000 เฮกตาร์ ตั้งอยู่ใน 4 ตำบล คือ หน่าเหา ด๋ายเซิน หมอหว่างและฟองหยุเถือง ในอำเภอวันเอียน จังหวัดเอียนบ้าย โดยมีสัตว์และพืชที่หายาก เช่น สนจูนิเปอร์ แมกโนเลีย ยมหิน และโฟเคเนีย เป็นต้น และบริเวณพื้นที่กลางป่าที่มีพื้นที่กว่า 4,500 เฮกตาร์ มีครอบครัวชนกลุ่มน้อยเผ่าม้งอาศัยอยู่กว่า 460 ครอบครัว ซึ่งชาวบ้านที่นี่ได้ตั้งข้อกำหนดต่างๆ เพื่อปกป้องป่าให้สมบูรณ์ ยกตัวอย่างเช่น การเซ่นไหว้เทพเจ้าแห่งป่า ซึ่งได้กลายเป็นเทศกาลเต๊ตป่าหน่าเหาในยามวสันต์ฤดูต้นปีใหม่พร้อมพิธีกรรมที่น่าประทับใจ เช่น ถาดเซ่นไหว้เทพเจ้าแห่งป่าเพื่อขอพรให้ฝนฟ้าตกต้องตามฤดูกาล ต้นไม้โตเร็วและฤดูเก็บเกี่ยวได้ผลดี นาย สุ่งอาส่า ชาวบ้าน ต๊าด ในตำบลหน่าเหา กล่าวว่า
“ตามประเพณีของชาวม้ง เรามีประเพณีเซ่นไหว้เทพแห่งป่า โดยในทุกๆปี หมอผีจะทำพิธีเซ่นไหว้เพื่อปกป้องป่าและแหล่งน้ำ ถ้าหากใครละเมิด เช่น ตัดไม้ทำลายป่า โดยเฉพาะตัดต้นไม้ใหญ่ก็จะถูกเทพเจ้าลงโทษให้ล้มป่วย”
ด้วยความเชื่อและความเลื่อมใสศรัทธาที่ส่งผลดีต่อการอนุรักษ์ป่าและถือป่าเป็นบ้านของชุมชนได้ช่วยให้แต่ละหมู่บ้านในหน่าเหามีพื้นที่ป่าศักดิ์สิทธิ์ ซึ่งมักจะตั้งอยู่ในพื้นที่สวยที่สุดในหมู่บ้าน มีต้นไม้โบราณที่หายาก และวันนี้ได้กลายเป็นเขตอนุรักษ์ธรรมชาติของท้องถิ่น นาย สุ่งอาชัว ชาวบ้านตำบลหน่าเหากล่าวว่า
“พิธีเซ่นไหวเทพเจ้าแห่งป่าช่วยให้คนรุ่นใหม่อย่างพวกเราตระหนักได้ดีและปฏิบัติตามคำสั่งสอนของปู่ย่าตายายและพ่อแม่เกี่ยวกับการอนุรักษ์ป่า ไม่ตัดไม้ทำลายป่าเพื่อหลีกเลี่ยงปัญหาดินถล่มและสามารถปกป้องพื้นที่ป่าแห่งนี้ให้เป็นเขตสงวนชีวมณฑลของตำบลต่อไปในอนาคต”
ในการช่วยเหลือชาวบ้านปกป้องป่าไม้ ป้อมพิทักษ์ป่าวันเอียน สังกัดคณะกรรมการเขตอนุรักษ์ธรรมชาติหน่าเหาได้ประสานงานกับทางการปกครองท้องถิ่นมอบสิทธิ์ปกป้องดูแลพื้นที่ป่ากว่า 3,700 เฮกตาร์ให้แก่หมู่บ้านต่างๆในตำบลฯ พร้อมทั้งจัดตั้งทีมป้องกันและดับไฟในป่า ประชาสัมพันธ์และรณรงค์ให้ประชาชนตระหนักเกี่ยวกับการอนุรักษ์ป่า ให้ชาวบ้านร่วมลงชื่อให้คำมั่นปกป้องและดับไฟในป่า รวมทั้งลงโทษผู้กระทำผิดอย่างเด็ดขาด นาย หวูมิงห์ฟุ๊ก หัวหน้าป้อมพิทักษ์ป่าวันเอียนกล่าวว่า
“เราตระหนักได้ดีว่า ชาวบ้านต้องเป็นผู้ปกป้องป่า ซึ่งชาวบ้านให้การสนับสนุนเราในการจับกุมผู้กระทำผิดเกี่ยวกับป่าไม้อย่างทันท่วงที ดังนั้น ในเวลาที่ผ่านมาและในเวลาที่จะถึง เราจะร่วมมือกับชาวบ้านต่อไป รับฟังความคิดเห็นเพื่อจัดทำโครงการและแผนการที่เหมาะสมเพื่อสามารถปกป้องป่าไม้ได้ดีที่สุด”
การให้ความเคารพและให้ความสำคัญต่อการอนุรักษ์ป่าไม้ของชาวบ้านบวกกับความพยายามของหน่วยงานที่เกี่ยวข้องได้ช่วยให้พื้นที่ป่าที่อยู่ในใจกลางเขตอนุรักษ์ธรรมชาติหน่าเหายังคงอุดมสมบูรณ์ต่อไป ซึ่งส่งผลดีต่อคุณภาพชีวิตของชนกลุ่มน้อยเผ่าม้งในพื้นที่ อีกทั้งกลายเป็นจุดนัดพบที่น่าสนใจของนักท่องเที่ยวทั้งภายในและต่างประเทศ.