Huyện Mèo Vạc, 1 trong 4 huyện của tỉnh Hà Giang, nằm trong khu vực của Công viên địa chất toàn cầu Cao nguyên đá Đồng Văn, không chỉ đa dạng với sắc màu văn hóa của nhiều dân tộc, mà còn có cảnh quan hùng vỹ của những núi đá vôi, và đặc biệt là dòng sông Nho Quế như dải lụa xanh uốn mình quanh con đèo Mã Pì Lèng.

Sông Nho Quế bắt nguồn từ vùng núi Nghiễm Sơn thuộc tỉnh Vân Nam (Trung Quốc), với chiều dài gần 200km, trong đó đoạn chảy vào Việt Nam dài gần 50km. Vào Việt Nam, sông Nho Quế chảy qua 2 tỉnh là Hà Giang và Cao Bằng, bắt đầu ở thôn Xéo Lủng, xã Lũng Cú, huyện Đồng Văn, đi qua hẻm vực Tu Sản đến huyện Mèo Vạc. Tại huyện Mèo Vạc, dòng nước chảy len lỏi qua những vách núi cao, qua hẻm vực Tu Sản, uốn mình ôm lấy đèo Mã Pí Lèng… đưa nơi đây trở thành điểm du lịch trải nghiệm hấp dẫn của Hà Giang.

Nho Quế là một trong những con sông đẹp nhất miền hoa đá Hà Giang. Ảnh: Vĩnh Phong

Đi trên con đèo Mã Pì Lèng hiểm trở,sông Nho Quế hiện ra dưới tầm mắt với màu xanh ngọc độc đáo và như sợi chỉ xanh lung linh bắc xuống từ trời, ẩn hiện giữa núi rừng. Tuy năm giữa những núi đá cao sừng sững nhưng Nho Quế lại rất bình lặng, êm đềm…

Anh Phạm Duy Nhuận, du khách Ninh Bình, chia sẻ: "Tôi ngắm dòng sông ở trên cao xuống chỉ thấy một màu xanh và không nghĩ Nho Quế đẹp như vậy… Trực tiếp xuống tận mặt nước mới cảm nhận hết vẻ đẹp và sự hùng vỹ. Sông Nho Quế nhìn qua khe núi rất đẹp. Ánh sáng chiếu qua xuống nước đổ xuống bóng núi qua hẻm Tu Sản rất đẹp."

Vẻ đẹp hiền hòa của sông Nho Quế gắn với câu chuyện truyền thuyết về sự ra đời của dòng sông. Chuyện kể rằng khi quả núi vẫn còn nguyên vẹn, nước từ trên núi chảy xuống bị đọng lại. Một bên núi thì nước ngày càng dâng cao, còn bên kia do chưa có sông, nên chưa có nước nên khô cằn, cỏ cây xơ xác. Một ngày, thần Sông có lời đề nghị thần Núi nằm dịch qua một bên để dòng nước có thể tưới mát cho vùng khô hạn nhưng thần Núi vờ không nghe thấy.

Du khách trải nghiệm đi thuyền trên mặt nước. Ảnh: Vĩnh Phong

Thần Sông bèn thưa với Ngọc Hoàng. Một đêm mưa gió, sau tiếng nổ rung chuyển cả đất trời, thần Núi vỡ đôi. Dòng nước cứ thế tràn qua bên kia… nước đi tới đâu, cỏ cây xanh tốt tới đó. Từ đó, nước xuyên qua đá núi, chảy mãi… thành dòng Nho Quế, chia đôi đèo Mã Pì Lèng với dãy núi Săm Pun. Qua những khúc cua, ghềnh đá, dòng sông trở nên hiền hòa khi chảy qua địa phận huyện Mèo Vạc, để từng con thuyền xuôi ngược bình an.

Đi thuyền trên dòng sông Nho Quế mang đến cho du khách cảm giác thư thái, mát mẻ. Anh Lê Nhân, du khách Hà Nội, chị Lưu Hương Ly, du khách từ tỉnh Thanh Hóa, và Thùy Dung, Việt kiều Australia, chia sẻ:

"Đây là lần thứ 5 tôi đến với Hà Giang những đây là lần đầu tiên tôi được trải nghiệm sông Nho Quế. Qua thông tin báo, đài và các diễn đàn du lịch thì tôi biết có bến thuyền phục vụ du khách đi dọc sông Nho Quế. Thời tiết rất tuyệt vời, khô ráo, như mùa thu Hà Nội. Nước thì xanh như màu ngọc, trên núi lại điểm thêm những đốm màu đỏ của hoa gạo. Thật tuyệt vời."

"Lần đầu tiên tôi đến với Hà Giang, tôi thực choáng ngợp với phong cảnh ở đây, rất hùng vĩ mà nên thơ. Ấn tượng nhất là Nho Quế, màu xanh như ngọc và được bao quanh bởi núi rừng. Tôi rất thích nơi này, cảm giác rất bình yên, hữu tình và nên thơ. Nếu như có một cơ hội đến với vùng Tây Bắc, tôi sẽ chọn Hà Giang là điểm đến đầu tiên."

"Trước đây, bạn bè của tôi nói Hà Giang đẹp lắm… những nghĩ đến quãng đường khiến tôi do dự. Tuy nhiên, khi quyết định đến đây giữa mùa xuân, Hà Giang khiến tôi choáng ngợp… Ở nơi đây, cảm giác như mình được quên đi thời gian và không muốn thoát khỏi không gian thơ mộng này."

Không chỉ du khách trong nước mà du khách quốc tế khi đến với Hà Giang cũng rất nóng lòng muốn trải nghiệm vẻ đẹp của dòng sông này. Ông Moises Perez Mokk, du khách Cuba, chia sẻ: "Tôi rất ấn tượng với nơi này. Khung cảnh tuyệt vời, rất đẹp và hấp dẫn du khách. Ở đất nước chúng tôi thì có nhiều bãi biển mà không có nhiều con sông lớn như thế này. Nếu có cơ hội, tôi vẫn sẽ quay trở lại Hà Giang."

Trải qua thời gian, sông Nho Quế vẫn giữ nguyên màu xanh, tô điểm cho cao nguyên đá và trở thành nguồn sống của con người và vạn vật hai bên bờ. Giờ đây, khi đến với Nho Quế, ngoài hoạt động du thuyền trên sông, du khách còn có thể tự mình chèo xuồng kayak, ghé vào những khu homestay, nhà hàng nằm trên những triền núi bên sông… để nghỉ ngơi, thưởng thức các món ăn độc đáo của người dân địa phương.