Ngày 10/5/2021, Tòa Đại hình Evry (ngoại ô Paris, Pháp) đã bác bỏ vụ kiện lịch sử của bà Trần Tố Nga với 14 công ty hóa chất Mỹ, trong đó có Monsanto & Dow Chemical, vì đã cung cấp chất độc da cam/dioxin cho quân đội Mỹ sử dụng trong chiến tranh Việt Nam. Dư luận quốc tế lên án phán quyết này đồng thời bày tỏ sự ủng hộ với bà Trần Tố Nga trong vụ kiện lịch sử vì quyền lợi của các nạn nhân da cam/dioxin Việt Nam này.
Theo Hãng tin AFP, Tòa Đại hình Evry cho biết họ không có thẩm quyền xét xử một vụ án liên quan đến các hành động trong thời chiến của Chính phủ Mỹ. Các công ty bị kiện đã hành động do yêu cầu của Chính phủ Mỹ là một pháp nhân "có chủ quyền". Phán quyết của Tòa án Evry cũng có lợi cho 14 công ty hóa chất Mỹ khi cho rằng các công ty "có đủ cơ sở để sử dụng quyền miễn trừ”.
 Bà Trần Tố Nga (ngoài cùng bên phải). Ảnh: Linh Hương - PV TTXVN tại Pháp |
Các luật sư William Bourdon, Amélie Lefebvre và Bertrand Repolt, thuộc Văn phòng luật sư Bourdon và các cộng sự, những người đã hỗ trợ bà Trần Tố Nga suốt 10 năm qua, khẳng định phán quyết sáng 10/5 của Tòa Đại hình Evry đã áp dụng một định nghĩa lỗi thời về nguyên tắc thẩm quyền thống nhất, mâu thuẫn với các nguyên tắc hiện đại của luật pháp quốc tế và quốc gia. Các luật sư bày tỏ sự ngạc nhiên khi tòa công nhận rằng, các công ty hóa chất đã phải hành động theo lệnh của chính quyền Mỹ thời đó, trong khi trên thực tế họ có quyền lựa chọn giữa tham gia hoặc không tham gia đấu thầu cung cấp thuốc diệt cỏ cho chính quyền. Nghiêm trọng hơn, chính phủ Mỹ thời đó đã không hề áp đặt phải sản xuất ra sản phẩm chứa nồng độ dioxin cao như chất độc da cam. Điều này chỉ đến từ chủ trương của chính các công ty hóa chất.
 Quang cảnh một phiên tranh tụng về vụ kiện của bà Trần Tố Nga. Ảnh: TTXVN |
Trước phán quyết này của tòa Evry, Hội Nạn nhân chất độc da cam/Dioxin Việt Nam khẳng định sẽ ủng hộ cả về tinh thần và vật chất để bà Trần Tố Nga tiếp tục theo đuổi vụ kiện.Thượng tướng Nguyễn Văn Rinh, Chủ tịch Hội Nạn nhân chất độc da cam/Dioxin Việt Nam bày tỏ sự bất đồng với phán quyết của tòa khi không bênh vực công dân nước mình mà tuyên bố “không có thẩm quyền” để xử vụ án. Theo ông, phán quyết của Tòa đại hình thành phố Evry không có tính thuyết phục khi thực tế các công ty hóa chất Mỹ đã sản xuất khoảng 80 triệu lít chất độc da cam để cung cấp cho quân đội Mỹ rải xuống miền Nam Việt Nam, gây hậu quả nghiêm trọng về môi trường, sức khỏe con người Việt Nam. Chủ tịch Hội Nạn nhân chất độc da cam/Dioxin Việt Nam khẳng định, Hội Nạn nhân chất độc da cam/Dioxin Việt Nam ủng hộ quan điểm của bà Trần Tố Nga trong việc tiếp tục vụ kiện và sẽ luôn ủng hộ cả tinh thần và vật chất để bà Nga tiếp tục theo đuổi vụ kiện.
Phán quyết của Tòa đại hình Evry của Pháp làm dấy lên sự ủng hộ của dư luận quốc tế đối với vụ kiện của bà Trần Tố Nga nói riêng, quyền lợi của các nạn nhân chất độc da cam/dioxin Việt Nam nói chung. Đảng Cộng sản Đức (DKP) ngày 10/5 ra tuyên bố ủng hộ vụ kiện lịch sử của bà Trần Tố Nga cũng như các nạn nhân chất độc da cam/dioxin Việt Nam đối với 14 tập đoàn hóa chất đa quốc gia. DKP nhấn mạnh sẽ tiếp tục thông tin về các thủ phạm gây ra những đau thương cho người dân Việt Nam.Trong khi đó, báo Thế giới trẻ (Junge Welt) của Đức ngày 11/5 đưa tin về phán quyết của tòa Evry đối với vụ kiện của bà Trần Tố Nga đồng thời nêu rõ quân đội Mỹ đã sử dụng vũ khí hóa học như một phần trong cuộc chiến tranh ở Việt Nam.
 Báo Frankfurter Rundschau (FR) đăng bài viết về vụ kiện của bà Tố Nga.
Ảnh: Mạnh Hùng - P/v TTXVN tại Đức |
Theo luật pháp quốc tế, việc này được coi là chiến tranh hóa học và còn gây hậu quả khủng khiếp cho tới tận ngày nay khi tới 4 triệu người Việt Nam vẫn đang phải gánh chịu những hậu quả. Theo tờ báo này, trong khi từ chối bồi thường cho các nạn nhân Việt Nam, Mỹ lại hỗ trợ mạnh về y tế và bồi thường cho các cựu binh nước này bị phơi nhiễm chất độc da cam/dioxin khi tham chiến ở Việt Nam. Báo Làn sóng Đức (DW) ngày 10/5 cũng có bài viết về quá trình vụ kiện cũng như việc tòa án ở Evry đã ra phán quyết theo hướng bảo vệ các tập đoàn hóa chất. Nhiều tờ báo lớn khác của Đức như báo Tấm gương (Spiegel), báo Tiêu điểm (Focus)... ngày 10/5 cũng có bài viết về cuộc chiến vì công lý của bà Tố Nga, trong đó nhấn mạnh rằng nếu bà không đưa vụ việc ra tòa, bi kịch phơi nhiễm chất độc da cam/dioxin của biết bao nạn nhân chất độc da cam/dioxin của Việt Nam sẽ bị chôn vùi theo cát bụi của quá khứ.
Vụ kiện của bà Trần Tố Nga là một vụ kiện lịch sử và đặc biệt. Cho đến nay, bà là người duy nhất còn lại trên thế giới có thể đại diện nạn nhân da cam/dioxin Việt Nam khởi kiện vì hội đủ 3 điều kiện: là công dân Pháp gốc Việt, đang sống tại nước duy nhất có luật pháp cho phép mở các vụ kiện quốc tế bảo vệ công dân Pháp chống lại một nước khác làm hại mình, và là nạn nhân chất độc da cam/dioxin.Trước đó, năm 2009, Tòa án Tối cao Mỹ đã bác bỏ đơn kiện của Hội Nạn nhân chất độc da cam/dioxin Việt Nam chống lại 37 công ty hóa chất Mỹ. Ngay sau phán quyết ngày 10/5/2021, bà Trần Tố Nga đã đề nghị nộp đơn kháng cáo lên Tòa phúc thẩm sau phán quyết của Tòa Đại hình thành phố Evry. Bà Trần Tố Nga cùng các luật sư sẽ tiếp tục theo đuổi vụ kiện chính nghĩa của mình với những khó khăn, thách thức trong nhiều năm tới.