Vào cuối tháng 2 vừa qua, Trung tâm Hỗ trợ phát triển tài năng điện ảnh TPD giới thiệu đến công chúng bộ phim ngắn Infill and full set (2018) của đạo diễn Đào Đức Hải và phim tài liệu Chông chênh (2018) của đạo diễn Tạ Quỳnh Tư, đều lấy bối cảnh những nữ lao đông Việt vật lộn mưu sinh tại nơi xứ người. Bằng cách khai thác hết sức tinh tế, hai bộ phim phần nào vẽ nên những lát cắt về mảnh đời éo le của những con người nhỏ bé nơi đất khách quê người...
Nghe âm thanh bài viết tại đây:
 Poster film Infill and full set (2018) |
Bộ phim Infill and full set của đạo diễn Đào Đức Hải xoay quanh hoàn cảnh khó khăn của nhân vật Hương (do diễn viên Nhã Phương thủ vai). Cô là một phụ nữ nhập cư trái phép tại Luân Đôn, cô vừa phải lo cho cái thai sáu tháng trong bụng, vừa phải tìm việc để kiếm sống, vừa phải trốn tránh cơ quan di trú kiểm tra. Cái tên infill and ful lset cũng chính là hai khái niệm khá chuyên môn trong ngành làm đẹp móng hay ngành “nail” – cũng là nghề nghiệp chính của nhân vật Hương trong phim.
Sinh ra tại Hà Nội, đạo diễn Đào Đức Hải tốt nghiệp ngành Đạo diễn tại Việt Nam, có thời gian giảng dạy tại Đại học Sân khấu Điện Ảnh Hà Nội. Anh hoàn thành bằng Thạc Sĩ chuyên ngành Phim tại Đại học Middlesex, Anh vào năm 2017. Hiện anh làm việc với các dự án phim tại Luân Đôn và Việt Nam. Trong quá trình học tập tại Anh, Đào Đức Hải chia sẻ anh luôn quan tâm đến đề tài người lao động Việt tại đây và nung nấu việc thực hiện một bộ phim lấy bối cảnh những người làm việc tại các tiệm “nail”. Diễn viên Nhã Phương đồng thời là nhà sản xuất phim đã cùng đạo diễn Đào Đức Hải nhiều lần thâm nhập vào các tiệm nail như thế này để tiếp xúc với người lao động Việt.
Đạo diễn Đào Đức Hải kể lại “Mượn việc đưa Nhã Phương đi chăm sóc móng, mình đã thâm nhập vào đề tài này. Hôm đó, khi ở trong quán nail đúng là có nhân viên di trú ập vào kiểm tra, cảnh mọi người thấy trong phim chính là trải nghiệm thực tế của mình và Nhã Phương. Cảnh sát ập vào và đưa ra những giấy tờ khám xét và họ kiểm tra tất cả những người thợ làm nail trong đó. Từ trải nghiệm khá sợ và shock vì lo người Việt mình nếu không có giấy tờ họ sẽ ngay lập tức bị bắt và trục xuất về nước. Sau hôm đó tôi cùng Nhã Phương cùng bàn bạc và đưa ra kịch bản Infill and full set”
Với độ dài khoảng 12 phút, phim ngắn Infill and Full set là sự hợp tác thành công của Đào Đức Hải với nhà sản xuất - diễn viên Nhã Phương. Hầu hết các vai phụ trong phim đều được đoàn làm phim casting tại Anh và đều là các diễn viên không chuyên. Chính diễn xuất tỏa sáng của Nhã Phương đã ghi điểm và tạo nên dấu ấn cho Infill and fullset. Nhã Phương đã giành giải Diễn viên nữ xuất sắc nhất tại LHP ngắn quốc tế Oxford 2019, đồng thời phim cũng giành giải tại hạng mục Phim ngắn Anh quốc xuất sắc nhất tại Liên hoan phim này. Bên cạnh đó, Infill and full set cũng tranh giải tại nhiều LHP Quốc tế trên toàn thế giới trong đó có Mỹ, Hà Lan, Nepal, Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha, Ý, Campuchia, Australia, Thổ Nhĩ Kỳ, Ấn Độ.
Nếu như trong Infill and fullset, nhân vật Hương có bầu 6 tháng, và đứa con trong bụng cô giống như một tia hy vọng, có thể sẽ là một tấm hộ chiếu giúp cô nhập cư tại Anh thì chị Nhung, người phụ nữ trong phim tài liệu Chông chênh của đạo diễn Tạ Quỳnh Tư lại mắc kẹt nơi xứ người để giành lại đứa con mình dứt ruột đẻ ra. Khác với nhiều đề tài về cô dâu Việt tại Đài Loan, đạo diễn Tạ Quỳnh Tư đã tìm đến những cô dâu có số phận đặc biệt, không có giấy tờ tùy thân, bị mất quốc tịch - những người phụ nữ “chông chênh” cả cuộc đời vì mắc kẹt giữa những quy định và hoàn cảnh éo le.
 Một cảnh trong phim tài liệu Chông chênh (2018). - Nguồn: VTV |
Suốt 46 phút phim, theo chân người dẫn chuyện là chị Kim Hà, người xem trải qua nhiều cung bậc cảm xúc, khi là xót xa, tủi hổ thay cho cuộc đời những cô dâu Việt, khi là vui sướng, nghẹn ngào trước cảnh đoàn tụ của hai mẹ con chị Nhung. Không có bất cứ một lời bình nào, cũng không dàn dựng bất cứ một hình ảnh nào, câu chuyện đời của một bộ phận các cô dâu Việt xứ Đài mất quốc tịch và giấy tờ hiện lên sống động và trần trụi đến xót xa. Bộ phim làm sáng lên cả hình ảnh những người Việt tại Đài Loan như chị Kim Hà, về ngoại ngữ, am hiểu luật pháp, người luôn nỗ lực đấu tranh bảo vệ quyền lợi cho những cô dâu Việt.
Đạo diễn Tạ Quỳnh Tư chia sẻ: “Mình làm phim này có một lí do, mình muốn gửi tới những bạn lấy chồng Đài Loan, trước khi lấy chồng xứ người phải trang bị cho mình một kiến thức nhất định, đặc biệt vốn ngoại ngữ. Trong phim mình cũng đề cập, phần lớn các cô dâu Việt rơi vào tình trạng này do thiếu ngoại ngữ, không biết người ta nói gì và cũng không thể giao tiếp. Chị Kim Hà là người hay đi dịch, giúp đỡ người Việt bên đó. Sang đến nơi mình sẽ hiểu được tấm lòng người Việt mình ở bên đó. Khi rơi vào hoàn cảnh khó khăn, người Việt mình rất bao dung, yêu thương nhau. Chính chị Hà cũng là người chủ động kết nối Nhung với gia đình”.
Phim còn hé lộ phần nào đường dây mua bán quốc tịch xuyên quốc gia và cái giá mà những người phụ nữ đáng thương phải trả cho những kẻ trục lợi bất chính. Mong ước của những người phụ nữ này chỉ là được trở về quê hương nhưng cái giá để họ trở lại quốc tịch lại không hề nhỏ. Đúng như lời của chị Kim Hà ở cuối phim “Đừng coi những người phụ nữ không giấy tờ, không quốc tịch như những quả bóng, cứ đá qua đá lại. Nếu có là quả bóng cũng phải đá về hướng nào, không thể đá vu vơ…”. Bộ phim Chông chênh giành giải Bông Sen Vàng 2019 cho Phim tài liệu tại LHP Việt Nam lần thứ 21 (2019).