 Bác sĩ Công huân Ucraina Nguyễn Văn Khanh |
Sinh năm 1961, ở miền quê Thanh Hóa, chàng trai Nguyễn Văn Khanh được Việt Nam cử sang học tại trường đại học y Odessa năm 1979. Tốt nghiệp đại học cũng là lúc ông lập gia đình với người con gái địa phương và ở lại thành phố cảng cho tới tận ngày nay. Có thể nói, theo thời gian, Bác sĩ Khanh đã trải qua tất cả thăng trầm cùng đất nước Ucraina từ thời Sô viết đến nay. Ông cũng là người Việt Nam cư ngụ lâu nhất tại thành phố bên bờ Biển Đen và từng giữ chức Chủ tịch Hội người Việt Nam tỉnh Odessa trong những năm 1990.
Sau khi Liên xô tan rã, các nhà máy, xí nghiệp ở Odessa phải đóng cửa, người Việt Nam sang học tập, lao động tại các trường học, nhà máy xí nghiệp bị kết thúc sớm hợp đồng. Trong khi chưa có vé máy bay về nước, họ phải buôn bán ngoài chợ. Chính quyền khi đó đang hoàn thiện bộ máy nên chưa có quy định về việc cấp phép cư trú cho người nước ngoài, khiến họ trở thành những người định cư bất hợp pháp. Bác sĩ Khanh, với uy tín của người bác sĩ chữa bệnh, tài thuyết phục khéo léo, ông đã gặp Tỉnh trưởng Odessa khi đó là ngài Sergei Grenheveski để giải thích và đề nghị có giải pháp cho người Việt Nam được phép định cư tại Odessa.
 Bác sỹ Nguyễn Văn Khanh (ngồi ngoài cùng bên phải) trong chuyến công tác đầu tiên tới Odessa của Đại sứ Việt Nam tại Ukraine Nguyễn Anh Tuấn năm 2018. |
Sau đó, nhờ những báo cáo của ông Grenheveski lên ủy ban các dân tộc ít người và nhờ được các đại biểu quốc hội Ucraina ủng hộ, kiến nghị, tháng 6/2001, tổng thống Ucraina, ông Leonid Kuchma đã ký ban hành luật định cư của nước này, trong đó có điều khoản đặc biệt dành riêng cho người Việt Nam. Theo quy định này, những công dân Việt Nam sang Ucraina theo dạng hợp tác đào tạo, lao động liên chính phủ trước ngày 1/3/1998 đều được phép định cư. Trên cơ sở đó, nhiều người Việt đã được nhận thẻ định cư và 5 năm sau nhập quốc tịch Ucraina. Chính từ đây, người Việt có được tư cách pháp nhân để sinh sống hợp pháp tại Ucraina. Với những hiểu biết sâu sắc của mình về chính quyền, xã hội sở tại, ông Khanh tư vấn, định hướng cho lãnh đạo hội người Việt ở Odessa để họ có phương hướng hoạt động giúp bà con trong cộng đồng ổn định và phát triển.
Năm 2003, người Việt ở Odessa chính thức được công nhận là cộng đồng dân tộc thiểu số của tỉnh. Để đạt được điều này có công sức không nhỏ của bác sĩ Nguyễn Văn Khanh. Niềm vui tiếp tục đến với người Việt nam ở Odessa khi năm 2010, bác sĩ Khanh được Tổng thống Ukraine phong danh hiệu Bác sĩ Công huân vì đã đề xuất phương án và tiến hành phẫu thuật trực tiếp các bệnh nhân lao mắc bệnh ngoại khoa tại viện lao của mình. Trước đó, do những quy định nghiêm ngặt đối với bệnh nhân lao, người bệnh cần phải chuyển viện, đưa đi mổ ở các bệnh viện lớn. Sáng kiến của bác sĩ Khanh đã giúp tiết kiệm một khoản lớn cho ngân sách. Cuối năm 2011, Bác sĩ Khanh tiếp tục được Tỉnh trưởng Odessa trao tặng Huy chương danh dự vì những cống hiến và đóng góp cho sự phát triển chung của thành phố cảng Odessa, cũng như Ukraine. Năm 2015, ông được bình chọn là một trong 10 gương mặt bác sĩ tiêu biểu ở Miền Nam Ucraina. Năm 2017, vị bác sĩ Việt Nam được báo Dumskaya, tờ báo lớn nhất Odessa bình chọn là một trong 5 người nước ngoài có ảnh hưởng lớn nhất tại thành phố.
 Bác sĩ Nguyễn Văn Khanh trả lời phỏng vấn báo chí Ucraina |
Tại khoa ngoại Trung tâm các bệnh xã hội, ông Khanh được các y bác sĩ và bệnh nhân gọi một cách trìu mến là “Doktor Khanh”. Ông được các đồng nghiệp và người bệnh quý trọng vì là con người của công việc với khẩu hiệu “Yêu nước không phải chỉ hét toáng lên mà là làm việc”. Đây là câu nói của ông khi trả lời phỏng vấn một phóng viên Odessa. Trong cuộc phỏng vấn này, bác sĩ Khanh lấy ví dụ rất sinh động: “Nếu một y tá lau sàn nhà 5 lần thay vì 2 lần thì cô ấy là người yêu nước”, bởi theo ông, yêu nước cũng có nghĩa là làm việc tốt hơn.
Trao đổi với bác sĩ Khanh, mọi người đều cảm nhận được đây là con người thẳng thắn và yêu nghề. Ông bày tỏ, trong bối cảnh nước Ukraine đang khủng hoảng như hiện nay, ở Trung tâm các bệnh xã hội của ông phải chữa trị cho rất nhiều ca bệnh hiểm nghèo. Điều trăn trở trong ông, đó là những ca bệnh “biết mà không làm được gì, không có thuốc thang chữa cho người ta”. Trong bối cảnh đại dịch COVID-19 đang hoành hành ở Ukraine, hơn 100 người Việt ở Odessa đã nhiễm virus SARS-CoV-2. Tuy nhiên, dưới sự lãnh đạo, ứng phó hiệu quả của Hội người Việt Nam tỉnh Odessa, tất cả những người Việt bị ốm đều có ý thức thông báo cho cộng đồng về tình trạng bệnh của mình và đã được Ban phòng chống dịch bệnh do Hội lập ra chăm sóc, đưa đi khám chữa và điều trị kịp thời. Bác sĩ Khanh cũng là một thành viên quan trọng của Ban phòng chống dịch bệnh. Ông hỗ trợ chẩn đoán các ca nặng, tham gia chỉ đạo và cung cấp những thông tin y tế kịp thời, bổ ích để định hướng phòng chống dịch. Chính nhờ sự nhiệt tình, tận tâm và hiệu quả của Ban phòng chống dịch bệnh cộng đồng, hiệu hầu hết những người Việt ở Odessa mắc COVID-19 đã được chữa khỏi, đồng thời tâm lý của bà con cũng ổn định để vững vàng đối diện với đại dịch này.
 Bác sĩ Nguyễn Văn Khanh (ngồi giữa) tại buổi trao tặng hàng cứu trợ tới người dân miền đông Ucraina |
Tâm sự với tôi, bác sĩ Khanh cho biết ông giờ có 2 quê hương, quê hương nào ông cũng gắn bó: “Về Việt Nam thì nhớ Ucraina, còn ở Ucraina thì nhớ tới làng quê nghèo ngày xưa của mình”. Ông cũng bộc bạch: vẫn đau đáu vì người Việt ở Ucraina, các thế hệ con em người Việt ở đây cần hòa nhập với văn hóa đất nước này. Hãy coi nơi đây như tổ quốc thứ hai và gắn bó nhiều hơn nữa, đặc biệt trong giai đoạn khó khăn hiện nay. Theo ông, chính những tâm lý đó, tình cảm đó sẽ giúp cho người Việt có thêm nghị lực và sự sáng suốt để vươn lên trong xã hội nước sở tại.
Vừa qua, bác sĩ Nguyễn Văn Khanh đã được Đảng bộ, Hội người Việt Nam tỉnh Odessa và các hội đoàn người Việt thống nhất giới thiệu làm Lãnh sự danh dự Việt Nam tại Odessa với một bản kế hoạch hành động giàu tham vọng. Cộng đồng người Việt tại Odessa hy vọng “Doktor Khanh” sẽ được đảm nhận cương vị này để góp phần thúc đẩy quan hệ Việt Nam - Ucraina cũng như phát triển cộng đồng người Việt ở Odessa.