Trong việc gìn giữ và phát huy tiếng Việt trong cộng đồng người Việt ở nước ngoài nói chung và ở Lào nói riêng, không thể không nhắc đến nỗ lực của các giáo viên, tình nguyện viên kiều bào. Với chị Nguyễn Thị Hiền - giáo viên khoa Tiếng Việt trường Đại học quốc gia Lào thì việc dạy tiếng Việt không chỉ dừng lại ở việc truyền đạt ngôn ngữ mà còn là hành trình lan tỏa văn hóa Việt nơi sở tại. Do vậy, làm sao tạo hứng khởi cho việc học tiếng Việt, hướng các em về với quê hương, với nguồn cội là nỗ lực, tâm huyết của các thầy cô mà, của gia đình và cả cộng đồng. Một môi trường học tập tích cực, thường xuyên kết nối với quê hương sẽ giúp thế hệ trẻ thêm trân trọng bản sắc văn hóa dân tộc mình. Đây cũng là nội dung mà cô giáo Nguyễn Thị Hiền muốn chia sẻ trong tiết mục "Câu chuyện của người xa quê" hôm nay:
Nghe âm thanh tại đây:
 Thạc sĩ ngôn ngữ Nguyễn Thị Hiền đang sống và làm việc tại thủ đô Viêng Chăn, Lào. Ảnh nvcc |
Tôi đến với đất nước Lào và định cư ở Lào là do duyên vợ chồng. Năm 1991 khi đang là sinh viên năm thứ nhất khoa ngữ văn trường ĐHSPHN, tôi đã gặp một chàng nghiên cứu sinh người Lào đến học ở khoa tôi, nhưng phải đến 2 năm sau chúng tôi mới chính thức yêu nhau. Tình yêu của chúng tôi kéo dài 9 năm mới đơm hoa kết trái. Tháng 02 năm 2002 chúng tôi làm lễ cưới tại Thái Bình (Việt Nam), cưới xong chồng tôi về Lào công tác còn tôi tiếp tục ở lại Việt Nam hoàn thành luận văn thạc sĩ Ngôn ngữ tại trường Đại học Sư phạm Hà Nội.Hồi mới đến Lào, tôi không biết tiếng Lào nên tôi được khoa Ngữ văn trường Đại học Ngôn ngữ, ĐHQG Lào (nơi chồng tôi công tác) cho tôi học miễn phí tại khoa. Kết thúc khóa học, tôi được giới thiệu đi dạy gia sư tiếng Việt cho con em Việt kiều tại nhà riêng của họ. Đến tháng 10 năm 2003, Chính phủ Lào cho thành lập khoa tiếng Việt tại trường Đại học Ngôn ngữ, ĐHQG Lào. Trường đã mời tôi làm giáo viên hợp đồng và tôi đã trở thành một trong hai giáo viên đầu tiên gây dựng nên khoa tiếng Việt trường ĐHQG Lào.
 Thạc sĩ Nguyễn Thị Hiền chụp ảnh lưu niệm cùng các học viên lớp bồi dưỡng tiếng Việt của bộ Khoa học và Công nghệ. |
Đến nay, tôi đã dạy ở đây được 22 năm. Ngoài dạy tiếng Việt cho hệ cử nhân ở trường Đại học Ngôn ngữ, ĐHQG Lào tôi còn tham gia dạy được 14 khóa dự bị tiếng Việt tại khoa tiếng Việt. Những khóa học này dành cho sinh viên và học viên người Lào trước khi họ sang học hệ cử nhân và thạc sĩ ở Việt Nam. Tôi được mời dạy các lớp bồi dưỡng tiếng Việt cho cán bộ người Lào ở nhiều cơ quan khác như: Văn phòng Chủ tịch nước CHDCND Lào; Tòa án nhân dân tối cao; trường Lý luận Chính trị Noỏng bò thoong, v.v... ; Dạy bồi dưỡng tiếng Việt cho các học viên Thạc sĩ của trường ĐH Kinh tế, ĐH bách Khoa Lào; Dạy các khóa tiếng Việt ngắn hạn tại ngân hàng liên doanh Lào Việt, ngân hàng Vietin. Tôi còn được mời đến dạy cho vợ, con các cán bộ cấp cao trong Chính phủ Lào. Hai năm nay, tôi tham gia dạy tiếng Việt miễn phí vào buổi tối ở chùa Phật Tích, dạy tiếng Việt cho học sinh trường song ngữ Lào Việt Nam Nguyễn Du, dạy tiếng Việt ở Trung tâm Đào tạo tiếng Việt của bộ Giáo dục & Thể thao Lào.
 Thạc sĩ Nguyễn Thị Hiền cùng giáo viên và sinh viên khoa tiếng Việt trường Đại học ngôn ngữ, ĐHQG Lào trong ngày lễ nhận bằng tốt nghiệp Đại học năm 2022. |
Sau 23 năm chung sống tại thủ đô Viêng chăn Lào, vợ chồng tôi sinh được 2 cô con gái. Cháu lớn hiện đang là sinh viên trường Đại học Mỹ thuật Công nghiệp Hà Nội. Cháu nhỏ đang là học sinh trường THCS chuyên Quốc gia Lào. Cả hai cháu đều nói tiếng Việt tốt và thích ăn các món ăn Việt Nam. Mỗi khi có điều kiện, vợ chồng tôi đều đưa các con trở về quê hương Việt Nam thăm họ hàng để các con hiểu thêm về con người và bản sắc dân tộc Việt Nam.
 Gia đình cô giáo Nguyễn Thị Hiền vinh dự được Đại sứ Đặc mệnh toàn quyền Nguyễn Minh Tâm và các trưởng phòng ban ĐSQ VN tại Lào đến chúc Tết Nguyên Đán năm 2025. Ảnh nvcc |
Cộng đồng người Việt Nam làm ăn sinh sống ở Lào khá đông. Ở nhà, các cháu được bố mẹ dạy nói tiếng Việt và được được đưa đến trường học đọc và học viết tiếng Việt. Tại thủ đô Viêng Chăn có trường song ngữ Lào, Việt Nam Nguyễn Du được Chính phủ Việt Nam đầu tư xây dựng rất khang trang và sạch đẹp, cơ sở vật chất đầy đủ. Đây là trường liên cấp từ bậc mẫu giáo đến bậc trung học phổ thông. Học ở trường này, các cháu học sinh đều nói thông viết thạo tiếng Việt. Ngoài ra còn có trường tiểu học dân lập Tôn-kạ (khoảng 200 học sinh) cũng nói và đọc viết tiếng Việt khá tốt.
 Cô giáo Hiền và con gái. Ảnh nvcc |
Ở tỉnh Savannakhet cũng có trường phổ thông Hữu nghị Lào, Việt liên cấp được Chính phủ Việt Nam xây tặng và do hội Việt kiều quản lý. Ngoài việc dạy tiếng Việt thì việc giữ gìn bản sắc Văn hóa Việt cũng được đề cao. Cụ thể là tại trường phổ thông song ngữ Lào, Việt Nam Nguyễn Du thường tổ chức nấu bánh chưng tại trường vào trước Tết âm lịch. Tổ chức thi làm mâm cỗ Việt giữa các giáo viên người Việt. Tổ chức lễ hội ẩm thực Việt cho đông đảo người ở trong và ngoài trường cùng tham dự, hay tổ chức kể chuyện tiếng Việt, hiểu nhau qua tiếng Việt, Rung chuông vàng và biểu diễn các tiết mục văn nghệ trong ngày lễ: “Tôn vinh Tiếng Việt”.
Ngoài ra, Đại sứ quán Việt Nam tại Lào cũng thường phối hợp với hội Người Việt Nam ở thủ đô Viêng Chăn và ban điều phối giáo hội Phật giáo Việt Nam tại Lào tổ chức gói bánh chưng nhân ngày Tết cổ truyền, làm lễ cầu siêu cho các chiến sĩ đã hi sinh ở đảo Gạc Ma, tổ chức cúng Rằm tháng Giêng, Rằm tháng 7 đồng thời phát rất nhiều suất quà cho những người khuyết tật tại Lào; tổ chức Tết Trung Thu và phát quà cho các cháu thiếu nhi tại chùa; Thứ bảy hàng tuần nấu cháo tình thương vào sáng sớm và đem đến phát cho bệnh nhân ở bệnh viện.
 Giáo viên và sinh viên khoa tiếng Việt chụp ảnh lưu niệm cùng Phó Đại sứ Phan Minh Chiến khi tham dự xem truyền hình trực tiếp chương trình diễu binh và diễu hành kỉ niệm 80 năm ngày Quốc khánh qua màn hình lớn tại Cung văn hóa Quốc gia Lào. Ảnh nvcc |
Đại sứ quán Việt Nam năm nào cũng tổ chức mừng ngày Quốc khánh mồng 2 tháng 9 và ngày Tết cổ truyền Việt Nam bằng những mâm cỗ với các món ăn đặc trưng của Việt, để mời bà con Việt kiều và đại diện các cơ quan đoàn thể của bạn Lào đến dự, tạo nên sự gắn kết cộng đồng và gắn kết tình hữu nghị giữa hai dân tộc Lào và Việt Nam. Đặc biệt, Đại sứ quán Việt Nam, Hội Phụ nữ Việt Nam ở Viêng Chăn phối hợp với nhà chùa mở lớp dạy tiếng Việt miễn phí tại chùa Phật Tích vào các buổi tối cho con em Việt kiều và con em người Lào đến học.
Trong 22 năm giảng dạy tiếng Việt tại Lào, tôi được Chính phủ lào tặng Huân chương Lao động hạng ba, được trường ĐHQG Lào và Đại sứ quán Việt Nam tại Lào tặng giấy khen. Năm nay, tôi được Đại sứ quán Việt Nam cử về tập huấn: Phương pháp giảng dạy tiếng Việt cho giáo viên người Việt Nam ở nước ngoài đúng vào dịp cả nước đang hân hoan kỉ niệm tròn 80 năm ngày Quốc khánh mồng 2 tháng 9. Được sống trong không khí phấn khởi của ngày hội non sông đất nước, tôi cảm thấy vô cùng vinh dự và tự hào. Tôi luôn tin tưởng vào sự lãnh đạo sáng suốt và tài tình của Đảng ta, vào tầm nhìn chiến lược của Tổng Bí thư Tô Lâm. Tôi tin rằng nước Việt Nam sẽ sớm cất cánh, trở thành một đất nước hùng cường trong khu vực và trên thế giới.
 4. Thạc sĩ Nguyễn Thị Hiền nhận bằng khen của Đại sứ Đặc mệnh toàn quyền ĐSQ Việt Nam tại Lào về thành tích trong giảng dạy tiếng Việt và truyền bá Văn hóa tại Lào. Ảnh nvcc |
Tôi yêu nghề giáo, tôi yêu tiếng Việt. Do vậy, dù còn rất nhiều khó khăn nhưng bao năm qua tôi vẫn luôn gắn bó và đam mê với nghề. Tôi luôn cố gắng làm cầu nối đưa tiếng Việt đến với nhiều người Việt Nam và tiếp tục lan tỏa tiếng Việt thêm rộng khắp trong cộng đồng người Việt và người Lào trên đất Lào. Tôi cảm thấy tiếng Việt như máu thịt của tôi, ăn sâu trong tiềm thức của tôi. Tiếng Việt không chỉ là một ngôn ngữ, mà còn là cầu nối gắn kết các thế hệ người Việt ở nước ngoài với quê hương nguồn cội.
 Việc dạy và học Tiếng Việt được ngày càng được quan tâm tại Lào |
Sống xa quê hương, Tiếng Việt mang lại cho tôi cảm giác như trở về nhà. Nó là âm thanh của ký ức, của những ngày tháng đã qua, và là nhịp đập của trái tim tôi. Những câu chuyện, bài thơ, hay những lời ca tiếng hát bằng Tiếng Việt đều gợi nhớ về nơi tôi đã sinh ra và lớn lên, về gia đình, bạn bè và văn hóa truyền thống của dân tộc.
 Cô giáo Hiền và học sinh trường song ngữ Lào Việt Nam Nguyễn Du. |
Tôi vui hơn nữa khi thấy các con tôi cũng trân trọng quê hương Việt Nam. Các con không chỉ học tiếng Việt mà còn tìm hiểu về văn hóa, phong tục tập quán của dân tộc. Điều này không chỉ giúp các con giữ gìn bản sắc dân tộc mà còn là cách để chúng kết nối với họ hàng và quê hương. Hạnh phúc hơn nữa khi chồng tôi và các bạn Lào, những người sống và làm việc bên cạnh tôi, cũng vô cùng yêu mến Việt Nam. Họ không chỉ tôn trọng văn hóa Việt mà còn tích cực vun đắp cho tình hữu nghị Việt - Lào. Sự kết nối này tạo nên những giá trị văn hóa chung, tạo nên tình cảm gắn bó sâu nặng và cả sự thấu hiểu. Vâng, Xin cảm ơn quý thính giả đã lắng nghe những tâm sự của tôi, một người con Việt sống xa quê hương.
 Thạc sĩ Nguyễn Thị Hiền giảng dạy nhiều khóa học tiếng Việt cho cán bộ công chức các bộ ngành tại Lào. Ảnh nvcc |
Tiếng Việt, văn hóa Việt Nam Nam, lịch sử Việt Nam đang được các thầy cô giáo gốc Việt, những tình nguyện viên truyền dạy trên khắp đất nước Lào. Tiếng Việt luôn là cầu nối giúp gìn giữ, lan tỏa vẻ đẹp nghìn năm văn hiến của Việt Nam đến với đất nước Triệu Voi. Và không chỉ những người con gốc Việt mà cả những người dân Lào yêu quý Việt Nam sẽ luôn là những sứ giả tích cực vun đắp cho tình hữu nghị bền chặt giữa hai nước Việt Lào anh em.