Ngày 17/10, Hội nghị Thượng đỉnh Liên minh châu Âu (EU) đã thông qua thỏa thuận mới mà Anh và EU vừa đạt được trước đó trong cùng ngày, liên quan tới việc Anh rời khỏi EU (còn gọi là Brexit). Chủ tịch Hội đồng châu Âu, ông Donald Tusk cho rằng với thoả thuận Brexit mới, cả EU và Anh dường như sắp thoát khỏi những lo lắng mệt mỏi cuối cùng của Brexit.
Trước báo giới, Thủ tướng Anh Johnson và Chủ tịch Ủy ban châu Âu Jean-Claude Juncker tuyên bố hai bên đã đạt được một thỏa thuận vĩ đại, một thỏa thuận "công bằng và cân bằng" về vấn đề Brexit. Theo thỏa thuận lịch sử này, Hạ viện Anh sẽ tiến hành bước quan trọng nhất là tổ chức một cuộc bỏ phiếu mang ý nghĩa lịch sử vào ngày 19/10 để quyết định việc nước Anh chia tay mái nhà Liên minh châu Âu. Ngoài ra, thỏa thuận này cũng cần được sự tán thành của các nhà lãnh đạo EU, vấn đề được đánh giá là sẽ không gặp nhiều trở ngại.
Loại bỏ điều khoản chốt chặn
Phát biểu tại cuộc họp báo sau khi lãnh đạo EU và Anh thông báo về thỏa thuận, Trưởng đoàn đàm phán của EU Michel Barnier cho biết EU và Anh đã xích lại gần nhau hơn liên quan tới điều khoản “chốt chặn” trong thỏa thuận mới. Trước đó, điều khoản chốt chặn trong thỏa thuận đạt được giữa EU và Chính phủ của Thủ tướng Anh Theresa May bao gồm một loạt qui định nhằm đảm bảo sẽ không quay lại đường biên giới cứng trên đảo Ireland, trong trường hợp các cuộc đàm phán thương mại hậu Brexit giữa London và Brussels không thành công. Điều khoản gây tranh cãi này bị coi là nguyên nhân khiến thỏa thuận Brexit đã được hai bên ký kết dưới thời cựu Thủ tướng May song bị Hạ viện Anh bác bỏ trong cả 3 lần bỏ phiếu. EU tuyên bố chỉ xem xét loại bỏ điều khoản này khi phía Anh đưa ra một giải pháp thay thế "hiệu quả", đáp ứng mọi tiêu chuẩn của điều khoản cũ.Trong thỏa thuận mới đạt được, Anh và EU đồng ý với đề xuất của Thủ tướng Johnson rằng Bắc Ireland sẽ vẫn ở trong khu vực hải quan của Vương quốc Anh, song hàng hóa luân chuyển qua Anh sẽ bị áp thuế nếu chúng được cho là sẽ tới Ireland và khu vực thị trường đơn nhất của toàn khối. Điều khoản chốt chặn được tháo gỡ là bước đột phá trong tiến trình Brexit đã nhanh chóng đẩy giá của đồng bảng Anh lên hơn 1% với tỷ giá một đồng bảng Anh đổi 1,29 USD trong ngày lịch sử 17/10/2019.
Nước Anh tiếp tục chia rẽ
Ngay sau khi Thủ tướng Anh Boris Johnson và giới chức Liên minh châu Âu (EU) xác nhận đạt được thỏa thuận Brexit, lãnh đạo Công đảng đối lập ở Anh, ông Jeremy Corbyn, đã kêu gọi các nghị sĩ bác bỏ dự thảo thỏa thuận này vì nó không giúp đoàn kết đất nước. Ông khẳng định cách tốt nhất để giải quyết vấn đề Brexit là trao cho người dân tiếng nói cuối cùng trong một cuộc trưng cầu ý dân công khai.Theo ông, dường như Thủ tướng Johnson đã thương lượng một thỏa thuận thậm chí còn tồi tệ hơn thỏa thuận mà người tiền nhiệm Theresa May đã đàm phán. Ông cảnh báo những đề xuất mới của Thủ tướng Johnson có thể gây rủi ro đối với an toàn thực phẩm, cũng như nguy cơ hệ thống chăm sóc y tế công và miễn phí mà nước này ấp ủ rơi vào tay các tập đoàn tư nhân của Mỹ.Thỏa thuận Brexit mới của Thủ tướng Johnson cũng vấp phải sự phản đối của đảng Dân chủ Tự do đối lập. Theo lãnh đạo đảng này, ông Jo Swinson, thỏa thuận mới sẽ tác động tiêu cực tới nhiều lĩnh vực như kinh tế, dịch vụ công cộng và môi trường ở Anh. Lãnh đạo đảng Dân tộc Scotland (SNP) Nicola Sturgeon cũng tuyên bố sẽ không bỏ phiếu ủng hộ thỏa thuận Brexit mới của Thủ tướng Johnson tại Quốc hội bởi thỏa thuận này khiến việc đưa Anh rời khỏi EU trở nên khó khăn hơn rất nhiều. Bà Sturgeon nêu rõ những đề xuất mới của ông Johnson cho thấy một mối quan hệ lỏng lẻo hơn với EU khi nói tới những vấn đề như tiêu chuẩn thực phẩm, bảo vệ môi trường và các quyền của người lao động.
Tuy nhiên, Chủ tịch Hạ viện Anh Jacob Rees-Mogg lại cho rằng Anh đã đạt được một thỏa thuận tốt đẹp với EU, đảm bảo toàn bộ Vương quốc Anh là một liên minh hải quan. Phát biểu trước Quốc hội, ông Rees-Mogg khẳng định đây là một thỏa thuận "thực sự thú vị và tích cực", sẽ xóa bỏ điều khoản rào chắn và đảm bảo Anh là một liên minh hải quan duy nhất.
Dư luận EU hoan nghênh
Về phần mình, trưởng phái đoàn đàm phán Brexit của EU Michel Barnier hoan nghênh thỏa thuận đạt được vào phút chót giữa Thủ tướng Anh Johnson và EU trước thềm hội nghị thượng đỉnh EU, cho đây là sự thỏa hiệp hợp lý mà sẽ bảo vệ các lợi ích của châu Âu. Phát biểu với báo giới, ông Barnier khẳng định: "Chúng tôi đã đạt được một thỏa thuận công bằng, hợp lý và phù hợp với các nguyên tắc của chúng tôi". Chung quan điểm trên, Chủ tịch Hội đồng châu Âu Donald Tusk đánh giá cao thỏa thuận Brexit mới mà Anh và EU đạt được và cho rằng: "Một thỏa thuận luôn tốt hơn là không có thỏa thuận".Tổng thống Pháp Emmanuel Macron cũng hoan nghênh thỏa thuận mới đạt được giữa EU và London, cho rằng thỏa thuận này có khả năng được các nghị sĩ theo tư tưởng hoài nghi của Anh chấp thuận. Phát biểu tại cuộc gặp các nhà lãnh đạo ôn hòa trước thềm hội nghị thượng đỉnh EU ở Brussels, Tổng thống Macron bày tỏ ông "khá tin tưởng rằng thỏa thuận này sẽ được thông qua trong cuộc bỏ phiếu của Quốc hội Anh".
Sau khi tuyên bố của Anh và EU đạt được một thỏa thuận Brexit ngày 17/10, mọi con mắt giờ đây đều đổ dồn về London để xem liệu Thủ tướng Anh Boris Johnson, người đã cam kết đưa Anh ra khỏi EU trước cuối tháng này, có giành được đủ sự ủng hộ để thông qua thỏa thuận này tại Quốc hội nước này ngày 19/10 hay không.