Việt Nam sẽ đầu tư xây dựng các trường phổ thông nội trú liên cấp tiểu học và trung học cơ sở (THCS) tại 248 xã biên giới đất liền. Đây là lần đầu tiên Việt Nam có mô hình trường phổ thông nội trú liên cấp ở các xã biên giới. Quyết sách đặc biệt này mang tính chiến lược và cấp bách nhằm thu hẹp khoảng cách giáo dục, phát triển nguồn nhân lực tại chỗ, thực hiện chính sách dân tộc và đảm bảo an sinh xã hội.

Một lớp học tại điểm trường ở xã vùng biên tỉnh Lạng Sơn.  Ảnh: Duy Thái/VOV-Đông Bắc

Việt Nam hiện có 22 tỉnh, thành phố có biên giới đất liền. Tổng số xã biên giới đất liền là 248 xã. Tại các xã này, hiện có 956 trường phổ thông với quy mô hơn 625. 000 học sinh. Trong số đó, nhu cầu được học bán trú, nội trú lên tới hơn 330.000 em, nhưng chưa đến 20% học sinh được học nội trú và bán trú.

Nhiệm vụ trọng tâm trong phát triển kinh tế-xã hội và thực hiện chính sách dân tộc

Việc đầu tư xây dựng trường học cho các xã biên giới đất liền là nhiệm vụ trọng tâm, quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội và thực hiện chính sách dân tộc.

Đoàn công tác của tỉnh Sơn La khảo sát địa điểm xây dựng trường liên cấp tại xã Mường Lạn (huyện Sốp Cộp cũ). Ảnh: Trấn Long/VOV-Tây Bắc

Với chủ trương đầu tư xây dựng các trường phổ thông nội trú liên cấp tiểu học và trung học cơ sở, dự kiến Nhà nước chi bình quân 150 tỉ đồng/trường (6,5 triệu USD). Các trường sẽ được xây dựng trên diện tích 5ha và có đầy đủ phòng học, bếp ăn, phòng thí nghiệm, sân chơi, bãi tập, rèn luyện thể thao... Thầy giáo Phạm Văn Tuân, Hiệu trưởng trường Phổ thông dân tộc bán trú, Trung học cơ sở Mường Lạn, xã Mường Lạn (Sơn La), bày tỏ được đầu tư xây dựng điểm trường mới, là mong mỏi lâu nay của bà con nơi đây: “Thầy trò nhà trường rất háo hức khi sẽ được sinh hoạt, học tập trong một ngôi trường mới. Ở đó, các con sẽ được đầu tư đẩy đủ để rút ngắn khoảng cách giáo dục giữa miền biên giới và miền xuôi, hơn nữa sẽ giúp các con an toàn hơn khi tới trường.”

Lãnh đạo tỉnh Sơn La ưu tiên lựa chọn vị trí xây dựng trường thuận lợi nhất cho học sinh. Ảnh: Trấn Long/VOV-Tây Bắc

Trước mắt, Việt Nam thí điểm đầu tư hoàn thành xây mới hoặc cải tạo 100 trường trong năm nay (chậm nhất là đến thời điểm khai giảng năm học sau). Các trường này sẽ là hình mẫu để sau đó tiếp tục triển khai diện rộng, hoàn thành mục tiêu đầu tư xây dựng 248 trường trong 2-3 năm tới.

Tại phiên họp ngày 27/7 ở Hà Nội, Thủ tướng Phạm Minh Chính đề nghị các Bộ, ngành, địa phương triển khai thần tốc để hoàn thành xây dựng 100 trường học tại các xã biên giới trước ngày 30/8/2026.

Về phía địa phương, nhiều tỉnh, thành phố đã họp bàn phương án xây dựng. Tại Sơn La, tỉnh có 13 xã biên giới với 44 trường học, đa số các trường đều có nhu cầu được đầu tư, nâng cấp cơ sở vật chất, phục vụ việc học tập, sinh hoạt của phần lớn con em đồng bào dân tộc thiểu số vùng biên giới. Ông Nguyễn Đình Việt, Chủ tịch UBND tỉnh Sơn La, chỉ đạo: “Đây là cơ hội để thay đổi căn bản về giáo dục đào tạo cho các xã biên giới. Vì vậy, tôi đề nghị các xã chọn địa điểm dự kiến xây trường, đảm bảo điều kiện quy mô từ 3-5ha, để các cơ quan chuyên môn của tỉnh trực tiếp đến khảo sát, phối hợp lựa chọn... Cùng với đó là cung cấp thông tin về diện tích, số lượng học sinh, hiện trạng cơ sở vật chất các trường; đề xuất đầu tư, những khó khăn vướng mắc như mặt bằng, cần điều chỉnh quy hoạch, làm đường vào khu vực đó...”

Thành phố Đà Nẵng có 6 xã biên giới cần phải triển khai sớm việc xây dựng trưởng nội trú, bán trú. Bí thư Thành uỷ Đà Nẵng, ông Nguyễn Văn Quảng, khẳng định: “Chúng ta quyết tâm triển khai sớm để đảm bảo trong năm học sau sẽ có trường học nội trú cho học sinh, có đầy đủ cơ sở vật chất phục vụ việc dạy, học, ăn ở và sinh hoạt thể chất.”

Cam kết mạnh mẽ của Đảng, của Nhà nước về phát triển bền vững

Những năm qua, Đảng, Nhà nước đã có rất nhiều chính sách để phát triển giáo dục ở các vùng miền núi, đặc biệt là các địa phương giáp biên. Bên cạnh các kết quả rất tốt, giáo dục ở các khu vực này còn rất nhiều khó khăn về cơ sở vật chất, nhất là trường học; điểm trường chưa kiên cố, thiếu giáo viên... 

Bởi vậy, chủ trương của Bộ Chính trị đầu tư xây dựng các trường phổ thông nội trú liên cấp tiểu học và THCS tại 248 xã biên giới đất liền là chính sách an sinh rất quan trọng, nhân văn, thể hiện sự quan tâm đặc biệt của Đảng, Nhà nước đối với đồng bào vùng biên giới, vùng sâu, vùng xa.

Chủ trương này sẽ giúp thu hẹp khoảng cách về giáo dục nói riêng và rộng hơn là về phát triển nguồn nhân lực, kinh tế - xã hội nói chung của miền núi với miền xuôi.

Vượt lên khuôn khổ một chính sách giáo dục, chương trình xây dựng trường học nội trú tại các xã biên giới còn là cam kết mạnh mẽ của Đảng, của Nhà nước về phát triển bền vững, về giữ dân, giữ đất bằng con đường nâng cao dân trí, tạo cơ hội phát triển, nâng cao đời sống người dân ở những nơi gian khó nhất.

Đáng chú ý, cùng với việc xây dựng trường học, chính sách hỗ trợ ăn trưa cho học sinh tiểu học và trung học cơ sở tại các xã biên giới cũng sẽ được triển khai từ năm học 2025 - 2026, theo Nghị quyết của Quốc hội tại Kỳ họp thứ 9. Sự đồng bộ giữa đầu tư cơ sở vật chất với chính sách nuôi dưỡng thể hiện cách tiếp cận toàn diện, tạo điều kiện học tập công bằng và hiệu quả cho trẻ em vùng khó khăn.